Susamın Faydaları Nelerdir?

Orta Doğu’dan Asya mutfağına uzanan susam, binlerce yıldır hem lezzet hem de şifa için kullanılan en eski yağlı tohumlardan biridir. Simidin üzerindeki çıtır tanelerden tahinin yoğun kıvamına, kavrulmuş susam yağının mis gibi kokusuna kadar pek çok formda karşımıza çıkar. Peki susamı bu kadar değerli yapan nedir? Aşağıda, bilimsel temellere dayanan başlıklarla susamın öne çıkan faydalarını, doğru tüketim miktarlarını ve pratik kullanım önerilerini bulacaksınız.

• Kalp sağlığını destekler (sağlıklı yağ asitleri, fitosteroller, lignanlar).
• Kemik ve diş için önemli mineraller (özellikle kalsiyum, magnezyum, fosfor).
• Kan basıncı ve kolesterol üzerinde olumlu etkiler sağlayabilir.
• Antioksidan içeriği (sesamin, sesamol) ile hücreleri korumaya yardımcıdır.
• Lif ve bitkisel protein sayesinde kan şekeri dengesi ve tokluk sağlar.
• Cilt ve saç için besleyici yağ asitleri ve E vitamini sunar.

Susamın Besin Değeri (1 yemek kaşığı / ~9 g)

Aşağıdaki değerler genel referans amaçlıdır.

Not: Kabuklu (kabuk ayrılmamış) susamın kalsiyumu daha yüksektir. Ancak kabuktaki fitat/oksalat mineralleri bağlayabildiğinden kavrulma, ıslatma/suyla bekletme ve tahin yapımı gibi işlemler emilimi iyileştirebilir.

YAZI ARASI REKLAM ALANI

Susamın Sağlığa Faydaları

1. Kalp-Damar Sağlığına Destek : Susam; tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri, fitosteroller ve sesamin gibi lignanlar içerir. Bu bileşenler, kötü kolesterol (LDL) ve trigliseritlerin düşmesine yardımcı olurken iyi kolesterolü (HDL) desteklemeye katkı sağlar. Düzenli ve ölçülü tüketim, uzun vadede kardiyovasküler risklerin azaltılmasına destek olabilir.
2. Kemik ve Diş Sağlığı : Kalsiyum, magnezyum, fosfor ve çinko kombinasyonu kemik yoğunluğunu korumaya yardım eder. Süt ürünleri tüketmeyenler veya vegan beslenenler için susam ve özellikle tahin, pratik ve lezzetli bir kalsiyum kaynağıdır.
3. Kan Basıncı ve Dolaşım : Magnezyum açısından zengin olan susam, kan damarlarının gevşemesine ve tansiyonun dengelenmesine katkı sunabilir. Susam yağıyla hazırlanmış salata sosları veya yemeklerde sınırlı kullanım, günlük magnezyum alımınızı destekler.
4. Kan Şekeri Dengesi ve Tokluk : Susamın lif ve yağ içeriği yemek sonrası kan şekeri dalgalanmalarını yumuşatabilir. Tahin ya da susamla zenginleştirilmiş öğünler, daha uzun süre tokluk sağlar; bu da atıştırma ihtiyacını azaltmaya yardımcı olur.
5. Antioksidan ve Anti-inflamatuar Etki : Sesamol ve sesamin güçlü antioksidanlardır. Serbest radikallerin verdiği oksidatif stresi azaltmaya, böylece hücreleri korumaya katkıda bulunurlar. Bu etki, egzersiz sonrası toparlanmayı da destekleyebilir.
6. Cilt ve Saç Sağlığı : E vitamini ve yağ asitleri, cilt bariyerini destekler; tahin veya susam yağıyla zenginleştirilmiş beslenme, cildin daha nemli ve canlı görünmesine katkı sağlayabilir. Çinko da saç ve tırnak sağlığı için önemlidir.
7. Bitkisel Protein ve Mineral Desteği : Susam; vegan/vejetaryen beslenenler, yoğun egzersiz yapanlar ve stresli dönemlerde artan magnezyum/çinko ihtiyacı olanlar için besleyici bir ek kaynaktır.

Hangi Formu Tercih Etmeli?

• Çiğ susam: Nötr aromalı; yoğurt, salata, granola üzerine serpilebilir.
• Kavrulmuş susam: Aroması belirginleşir; hazmı kolaylaştırabilir.
• Siyah susam: Antioksidan yönü nispeten yüksek, aroması daha derin ve hafif dumanlıdır.
• Tahin (susam ezmesi): Yüksek besin yoğunluğu; kahvaltıda, soslarda, tatlı-tuzlu tariflerde çok yönlü.
• Susam yağı:
  • Soğuk sıkım: Salata/soslarda çiğ kullanım için idealdir.
  • Kavrulmuş: Düşük miktarda, yemek bitiminde aroma verici olarak kullanılır.

Ne Kadar Tüketmeli?

• Tohum: Günlük 1–2 yemek kaşığı (≈10–20 g) genellikle yeterlidir.
• Tahin: Günlük 1 yemek kaşığı (≈15 g) iyi bir porsiyondur.
• Susam yağı: Günlük 1 tatlı kaşığı–1 yemek kaşığı (≈5–10 ml) aromalandırma için uygundur.

İpucu: Porsiyonu artırmadan etkisini büyütmek için kavrulmuş susam kullanın; daha az miktarla daha yoğun lezzet elde edersiniz.

Mutfakta Pratik Kullanım Önerileri

• Kahvaltı: Tahin + pekmez (şeker tüketimini kontrol etmek için porsiyona dikkat)
• Salata/Sos: Limon, sarımsak, tahin ve yoğurtla kremsi sos
• Atıştırmalık: Yoğurt, bal ve kavrulmuş susam; ev yapımı granola
• Ana Yemek: Susam kaplı tavuk/balık fırında; sebze sote üzerine serpiştirme
• Füzyon Tatlar: Gomasio (kavrulmuş susam + tuz) ile pilav, noodle ve sebzelere çıtır doku

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Alerji: Susam, yaygın gıda alerjenlerindendir. Alerji öykünüz varsa kaçının.
• Kalori yoğunluğu: Besin yoğun ama kalorisi yüksektir; porsiyon kontrolü önemlidir.
• Mineral emilimi: Fitat/oksalat içeriği nedeniyle ıslatma/kavrulma emilimi iyileştirebilir.
• İlaçlar: Düzenli kan sulandırıcı veya kronik hastalık ilaçları kullanıyorsanız, miktarı hekiminize danışın.
• Saklama: Tohum ve tahini ışıksız, serin yerde; susam yağını koyu şişede, açıldıktan sonra mümkünse buzdolabında muhafaza edin.

Sık Sorulan Sorular

Siyah susam daha mı faydalı?
Antioksidan bileşenleri ve aroması bir miktar daha yoğundur; tercih, damak tadına ve tarife göre değişir.

Susamı ıslatmak şart mı?
Şart değil; fakat 2–4 saat ıslatma + iyi kurutma/kavurma, hazmı ve mineral emilimini iyileştirebilir.

Çocuklar tüketebilir mi?
Alerji yoksa ve hekiminiz sakınca görmüyorsa küçük porsiyonlarla (özellikle tahin) 1 yaş sonrası başlanabilir.

Tahin kilo aldırır mı?
Porsiyona dikkat edildiğinde (günlük 1 yemek kaşığı) dengeli beslenmenin parçası olarak kilo kontrolüyle uyumlu olabilir.

Susam; kalp sağlığından kemik desteğine, kan şekeri dengesinden cilt-saç bakımına kadar pek çok alanda kıymetli bir süper gıda adayıdır. Lezzeti güçlü, kullanımı pratik ve küçük porsiyonlarla büyük fayda sağlar. Düzenli ve ölçülü tüketimle, günlük beslenmenize besin yoğun bir dokunuş katabilirsiniz.

KAYNAK : Susamın Faydaları